Financieel meerjarenbeeld

De gewijzigde doorbelasting van salaris- en overheadkosten aan de grondexploitatie Zevenaar-Oost bedrijven heeft in 2024 tot en met 2026 een positief effect op de meerjarenbegroting. De oorzaak hiervan is dat de ontwikkelingen op 7PoortI vertraging hebben opgelopen. De verwachting is nu dat deze grondexploitatie eind 2026 wordt afgesloten. In de nabije toekomst zal een nieuwe grondexploitatie worden geopend, te weten 7PoortII. Dit zal naar verwachting opnieuw leiden tot een doorbelasting van salarissen en overhead wat dan een positief gevolg heeft voor het meerjarenbeeld. Het is echter nu nog te vroeg om daar rekening mee te houden. De gewijzigde doorbelasting van salaris- en overheadkosten aan de grondexploitaties Zevenaar-Oost wonen heeft vanaf 2024 een negatief effect op de meerjarenbegroting. Door het afronden van deelgrondexploitaties binnen complex Zevenaar-Oost wonen is er naar verwachting in de toekomst minder capaciteit nodig, Middag-Oost & Zwanenwaay en Waaijakkers hebben vanaf 2024 een positief effect op de meerjarenbegroting.

Als gevolg van de herziening van de grondexploitaties per 1 januari 2023 en de gewijzigde rekenrente wordt de doorbelasting rente grondexploitaties aangepast. Door een minder gunstiger meerjarenverloop van de boekwaarde wordt vanaf 2024 meer rente toegerekend aan de grondexploitaties. Dit betekent een voordeel voor het begrotingssaldo. Voor 2024 wordt een voordeel verwacht van € 55.000.

De ramingen voor de rentekosten en rentebaten zijn geactualiseerd. Met name in de jaren 2026 en 2027 ontstaat er een toename in de financieringsbehoefte (veroorzaakt door onder andere investeringsuitgaven, aflossingen van huidige leningen en afnemende reserves in de komende jaren). De huidige rentepercentage stijging op leningen zorgt voor een extra stijging in de rentelast.

In de kadernota 2024-2027 zijn we ervan uitgegaan dat de deelgrondexploitaties de Bem en de Tol in 2023/2024 worden afgesloten, waardoor de onderhoudskosten vanaf 2025 stijgen. Deze inschatting was te behoudend. De deelgrondexploitatie de Bem wordt namelijk in 2023 al gesloten, waardoor de onderhoudskosten vanaf 2024 stijgen. Voor wegen gaat het om € 28.000, waarvan € 22.000 gestort wordt in de voorziening groot onderhoud wegen en € 6.000 voor de klein onderhoudskosten. Voor openbaar groen gaat het om € 16.000. Tenslotte stijgt de benodigde personele capaciteit van openbare werken met € 48.000. Deze wijzigingen leiden tot een nadelig resultaat van € 92.000.

De NME is ondergebracht bij Kunstwerk!. Een personeelslid is gedetacheerd bij Kunstwerk!. In verband met de cao-verhoging passen wij ook de doorbelasting van de salariskosten aan Kunstwerk! aan. Een structureel voordeel van € 3.000.

In de 1e voortgangsrapportage 2023 hebben wij voorzichtigheidshalve de gas- en elektriciteitskosten ook voor 2024 verhoogd. Zoals aangegeven in programma 0 verwachten we dat de toename voor elektriciteitskosten (netto) voor 2024 ten opzichte van 2022 een kleine factor twee is en voor gas een ruime factor 2. Ter vergelijking: in 2023 zijn de netto kosten voor zowel gas als elektriciteit ruim factor drie ten opzichte van 2022. Op basis van deze hernieuwde inzichten hebben we de gas- en elektriciteitskosten geactualiseerd.
Wij hebben de totale gaskosten in 2024 verlaagd met € 60.000 en de elektriciteitskosten met € 5.000. Doordat de elektriciteitskosten deels betrekking hebben op riolering (€ 16.000 stijging), kunnen we dit binnen de rioolheffing verrekenen. Het restant bedrag voor gas- en elektriciteitskosten (€ 81.000) komt in 2024 ten gunste van het resultaat. Het gaat om een programma overstijgende wijziging.
Voor 2025 geeft actualisatie een verlaging van de gaskosten van € 92.000 en een verhoging van de elektriciteitskosten van € 148.000. De elektriciteitskosten hebben deels betrekking op riolering (€ 51.000), welke we binnen de rioolheffing verrekenen. Het restant bedrag voor gas- en elektriciteitskosten (€ 5.000) komt in 2025 ten laste van het resultaat.

De salarissen voor 2024 en verder ramen we volgens de actuele personeelsbegroting. Dekking voor eerder aangevraagd nieuw beleid zetten we in. Er resteert een nadeel van € 77.000 dat boven op de cao-verhoging komt. Dit houdt verband met de groei in tredes binnen de functieschaal van medewerkers en soms ook plaatsing in de uitloopschaal. Gelet op de arbeidsmarktkrapte maken medewerkers in bepaalde gevallen hierin een grotere stap.

De autonome loonontwikkeling in de salarissen voor het college van B&W ramen we bij. De stelpost voor indexatie zetten we in als financiële dekking, waardoor het resultaat budgettair neutraal blijft.

In de 1e voortgangsrapportage 2023 zijn de door het Rijk toegezegde bedragen voor de tijdelijke regeling capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid voor 2023, 2024 en 2025 opgenomen. De toezichthouder heeft aangegeven dat gemeenten het bedrag dat zij in 2023 hebben ontvangen voor de klimaat- en energiegelden mogen opnemen als structurele baat in de begroting 2024 voor de jaren 2024 tot en met 2027. Voorwaarde daarbij is dat gemeenten een gelijk bedrag aan extra lasten opnemen voor de klimaat- en energietaken.

Aanpassing van de storting in de voorziening dubieuze belastingdebiteuren (vast percentage 0,5%) aan de raming van de belastingopbrengsten 2024.

In 2024 hebben we te maken met diverse kostenstijgingen. Deze kostenstijgingen beïnvloeden ook de begroting van de RDL en daarmee de doorbelasting aan de gemeente Zevenaar. Grootste extra kostenpost voor RDL zijn de gestegen lonen. De kosten voor materieel zijn ook toegenomen door hogere brandstofkosten, gestegen rentelasten en de vervanging van materieel. Voor het nieuwe aanbiedstation 7Poort zijn de kosten hoger, omdat in 2024 voor het eerst de lasten van de gestegen bouwkosten in de begroting doorwerken. Vanwege de gedaalde hoeveelheid gebracht afval is de opbrengstprognose verlaagd.
Deze kostenstijgingen beïnvloeden ook de begroting van de RDL. Zij betalen hierdoor ook een hogere vergoeding aan de gemeente Zevenaar. Dit compenseert het nadeel dat de RDL in haar begroting heeft gemeld. Voor het jaar 2024 leidt dit voor gemeente Zevenaar tot een nadeel van € 96.000.

Binnen de gemeentelijke begroting houden we ook rekening met een aantal stijgende kostenposten. Denk hierbij aan hogere verwerkingskosten huishoudelijk restafval en hogere inzamelkosten PMD. Het betreft hier een op basis van de resultaten in 2023 te verwachten hoger gebruik van de inzamelzakken voor PMD en een vanwege de gestegen grondstofprijzen hogere aanschafprijs van deze zakken.
Verder houden we rekening met een aantal wijzigingen in de opbrengsten. Zo houden we rekening met een lagere verwerkingsvergoeding voor papier en met een verlaging van de inzamelvergoeding PMD. Per saldo verwachten we een nadeel van € 57.000.

De wijzigingen binnen de RDL en de gemeente Zevenaar leiden per saldo tot een structureel nadeel van € 153.000. Deze verrekenen wij binnen de afvalstoffenheffing en is daarmee budgettair neutraal. De financiële effecten zijn verdeeld over de programma’s 0, 2, 3 en 7.

De gemeente heeft de contractuele verplichting om het terrein rondom de Romeinse baadster schoon te houden. Het afval van het terrein zit echter niet in een route van de gemeente of van de RDL. Om die reden hebben wij een externe partij opdracht gegeven om het afval te verwijderen en af te voeren. De jaarlijkse kosten bedragen € 4.000.

Er zijn veranderingen en versterkingen nodig om de organisatie en de domeinen in te richten en beter samen te laten werken. De belangrijkste structurele investering, is de versterking van de sturing van processen op het “wat” en “hoe”. De structurele loonsom laat daarmee een beperkte toename zien van € 360.000. Deze sturing is nodig om de richting en de uitvoering te verbeteren op zowel strategie, kwaliteit, processen en (toekomstige) opgaven en te zorgen voor een meer passende ‘span of control’. We verwachten hiermee medewerkers meer sturing en begeleiding te bieden en verantwoording beter te faciliteren. Deze fase richt zich op de sturing, in de volgende fase wordt de benodigde versus de beschikbare kwaliteit onderzocht.

We ramen structureel € 49.000 gelet op ontwikkelingen in het taakveld van belastingen. De applicatie Gouw-belastingen nemen we na 2023 af als clouddienst. We realiseren hiermee een kwaliteitsverbetering op gebied van informatiebeveiliging, het beheer van de software en de continuïteit. Daarnaast sluit deze ontwikkeling aan bij de transitie naar de cloud van het volledige applicatielandschap. Hiermee implementeren we ook het belastingportal, waarmee inwoners en bedrijven via de website van de gemeente Zevenaar allerlei belastingzaken 7 x 24 uur zelf regelen. Een volgende stap in het verbeteren van de digitale dienstverlening. 1Stroom en Zevenaar hebben een gezamenlijk contract met Gouw voor de belastingen applicatie. Dit traject voeren we gezamenlijk uit.

Het Klimaatplan ‘op weg naar een klimaatneutrale organisatie’ vormt de basis voor de verduurzamingsopgave van de eigen organisatie van gemeente Zevenaar. Het Klimaatplan geeft daarmee invulling aan de ambities en doelstellingen die zijn gesteld in het coalitieakkoord en collegeprogramma 2022-2026 van gemeente Zevenaar om in 2026 een CO2-neutrale organisatie te zijn, in 2030 een reductie van 55% van de CO2-uitstoot te realiseren en in ditzelfde jaar 50% circulair te zijn.

Met het Klimaatplan zet gemeente Zevenaar concrete stappen om haar verantwoordelijkheid te nemen en het goede voorbeeld te geven in de strijd tegen klimaatverandering. Het plan biedt een overzicht van de huidige situatie (nulmeting; waar staat de organisatie nu), doelstellingen, maatregelen en tijdlijnen.

In de (investeringen)budgetten die reeds door de raad zijn toegekend biedt het klimaatplan de mogelijkheid om in deze gevallen toch duurzaamheidsmaatregelen te treffen. Hiervoor ramen wij voor 2024, 2025 en 2026 voor elk investeringsjaar een variabel investeringsbedrag voor duurzaamheidsmaatregelen dat per investeringsjaar resulteert in maximaal € 27.000 aan afschrijvingslast. Dit resulteert in afschrijvingslasten in 2025 van € 27.000, in 2026 van € 53.000 en vanaf 2027 jaarlijks van € 80.000. Daarnaast ramen wij voor duurzaamheidsmaatregelen binnen de bestaande exploitatiebudgetten aanvullend € 33.000 in 2024, oplopend naar € 67.000 in 2025 tot € 100.000 structureel vanaf 2026.  

Onder de genoemde ontwikkelingen bij programma 7. Volksgezondheid en duurzaamheid leggen wij uit wat een Soorten Management Plan (SMP) omhelst. Voor het behalen van onze CO2-reductie en aardgasvrij doelstellingen is het essentieel dat zoveel mogelijk woningeigenaren hun woning gaan isoleren waarbij ook wordt voldaan aan de wettelijke regelgeving. Daarom stellen wij voor om als gemeente eenmalig voor de gehele gemeente een Soorten Management Plan (SMP) op te stellen om daarmee de benodigde ontheffing voor isolatiemaatregelen voor woningeigenaren te regelen. Deze gebiedsgerichte ontheffing kan tot tien jaar geldig zijn. Wij merken op dat een gedeelte van de kosten voor het opstellen van dit plan mogelijk (gedeeltelijk) gedekt kan worden vanuit een door het Rijk aangekondigde SpUk-regeling soortenbescherming bij na-isolatie. Op dit moment is echter nog niet duidelijk om hoeveel middelen dit voor de gemeente Zevenaar gaat. Zodra dit duidelijk is informeren wij u hierover. Een eenmalig nadeel in 2024 van € 300.000.

Door fasering van de voorgenomen investeringen in de jaarrekening 2022, begroting 2023 en MJB worden de ramingen qua afschrijving geactualiseerd en aangepast. De afschrijving op materiele vaste activa vindt plaats in het jaar volgend na gereedmelding.

Het budget voor de collectieve zorgverzekering wordt niet volledig ingezet. Rekening houdende met indexeringen voor 2024 van de uitgaven voor collectieve zorgverzekering/participatie arme kinderen worden de structurele lasten verlaagd met € 6.000.

Op basis van de verlopen reisdocumenten is een actualisatie gemaakt van de inkomsten en uitgaven voor de jaren 2024-2027. Wij verwachten in deze periode hogere inkomsten door de zogenaamde paspoortenpiek. Deze is ontstaan door de wijziging van de geldigheid van de reisdocumenten. De geldigheid is in 2014 verhoogd van vijf naar tien jaar.

In de meerjarenbegroting 2023-2026 zijn de baten ook verhoogd. We hebben daarbij echter geen rekening gehouden met de uitbreiding van de formatie die nodig is om de piek in de reisdocumenten te verwerken. Dit corrigeren we in deze wijziging. In het strategisch personeelsplan wordt geborgd dat deze formatie- uitbreiding tijdelijk is. Onze verwachting is namelijk dat de piek doorloopt t/m 2028 en in 2029 afneemt.

Per saldo resulteren deze wijzigingen in 2024 t/m 2026 in een nadelig resultaat oplopend van € 60.000 in 2024 tot € 80.500 in 2026. In 2027 verwachten we echter een voordeel van € 191.000.  

Uit analyse blijkt dat de lasten structureel lager zijn dan de raming. Deels is dit in deze jaren veroorzaakt door coronamaatregelen. Daarnaast is de opvang van VVE (voor- en vroegschoolse educatie) kinderen volledig toegerekend aan de middelen die ontvangen worden van het rijk (specifieke uitkering onderwijsachterstandenbeleid) waardoor minder subsidie nodig was. De huidige (voorlopig beschikbaar gestelde) specifieke uitkering is voldoende om deze kosten te dekken. De indexering voor 2024-2027 is aangepast aan het vastgestelde percentage waardoor bedrag subsidie structureel wordt verlaagd (voordeel) met afgerond € 2000.

In de meerjarenbegroting 2023-2026 is, als onderdeel van het collegeprogramma, vanaf 2023 een structureel budget van € 50.000 beschikbaar gesteld om inwoners meer te betrekken bij ruimtelijke ordening en wonen voor o.a. gebiedsgericht werken, de omgevingsvisie en bouwplannen. Het budget wordt ingezet voor o.a. de uitvoering van participatie (flyers, uitnodigingsbrieven, ruimtes huren, koffie/thee, etc.), voor externe ondersteuning, inzetten digitaal platform en/of dataverzameling. In 2023 zijn twee pilots gedraaid met ondersteuning van een bureau. Ondersteuning is vanaf 2024 niet meer nodig. Om die reden ramen wij € 25.000 af. Een structureel voordeel vanaf 2024 van € 25.000.

De oproep om kritisch te kijken naar bezuinigingsvoorstellen om 2024 dekkend te krijgen, is voor ons aanleiding geweest de feitelijke start met een jaar uit te stellen. Bovendien is het vinden van een geschikte locatie voor de voorgestelde hoeveelheid bomen een lastige klus gezien de druk op de openbare ruimte vanuit verschillende programma’s en behoeftes. Dit vraagt om de nodige zorgvuldigheid in het proces en een meer langdurige inzet om een geschikte plek te vinden, zo nodig te verwerven en in te richten. Hierdoor besparen we het investeringsbudget van € 100.000 voor 2023 en 2024 met bijbehorende afschrijvingslasten en € 10.000 onderhoudskosten in 2024.
Dit resulteert in een eenmalig voordeel van € 10.000 in 2024 en een structureel voordeel van € 3.000 vanaf 2025.  

In het collegeprogramma zijn budgetten beschikbaar voor het verbeteren van de datahuishouding en het datagedreven werken. De voorbereiding van een vooruitkijkende data-analyse vraagt € 40.000 in 2024 en 2025. Gezien de financiële situatie en dat wij nu keuzes moeten maken is het voorstel om het budget in 2024 te schrappen. Dit heeft echter als consequentie dat we de ambitie en de voortvarendheid van het datagedreven werken (iets) bijstellen. Dit resulteert in een eenmalig voordeel van € 40.000 in 2024.

In de meerjarenbegroting 2023-2026 zijn incidenteel (aanschaf, implementatie) en structureel (licentie- beheerskosten) middelen geraamd voor een subsidieapplicatie. Het structureel geraamde bedrag kan vervallen omdat, na aanpassingen, gebruik gemaakt kan worden van een bestaande applicatie (JOIN). Na de zomer is duidelijk welke incidentele middelen nodig zijn voor implementatie (inzet uren en aanpassingen in huidige applicatie). Het m.i.v. 2024 structureel geraamde bedrag van € 25.000 kan hierdoor vervallen.
Met nieuwe aanpassingen in onze bestaande applicatie bieden wij een subsidieregister aan. Hiermee is het openbaar hoeveel subsidie een organisatie krijgt. Daarnaast verbeteren wij onze dienstverlening voor de aanvraag van subsidie.

De opbrengsten m.b.t. het gronddepot Methen vallen de laatste jaren hoger uit dan verwacht. Dit voordeel van € 12.000 brengen we ten gunste aan het begrotingsresultaat.

In de kadernota 2024-2027 zijn voor de jaren 2024 en 2025 extra middelen beschikbaar gesteld voor het schoolmaatschappelijk werk. Hiervan wordt een deel gedekt uit tijdelijke rijksmiddelen (specifieke uitkering NPO Coronamiddelen). Door het deel van de dekking in 2025 in te zetten in 2024 ontstaat eenmalig een voordeel in 2024 van € 70.000 en voor hetzelfde bedrag een nadeel in 2025.
Daarnaast is onderzocht of het mogelijk is een hoger aandeel te dekken uit de specifieke uitkering maar dit is gelet op de te verwachte inzet/verplichtingen in de komende jaren niet mogelijk.

Bij de kadernota is een bedrag van € 110.000 aangevraagd voor de implementatie Wet digitale toegankelijkheid. We laten de extra inhuur vervallen en monitoren of we het binnen de bestaande capaciteit kunnen organiseren. Hierdoor wordt een bedrag van € 70.000 bespaard.

De algemene uitkering en de eigen gemeentelijke belastingen zijn in 2024 verhoogd met een percentage voor inflatie. In totaal is daarmee € 5,6 miljoen beschikbaar voor verhoging van de budgetten met een inflatiecorrectie. Na de kadernota 2024 is een vervolgtraject opgestart om met name de begroting 2024 sluitend te krijgen. Als onderdeel van dat vervolgtraject hebben wij van alle budgetten beoordeeld of inflatiecorrectie noodzakelijk was, of mogelijk ingezet kon worden als dekking voor het begrotingstekort. Op hoofdlijnen hebben we ervoor gekozen om o.a. budgetten waar we in voorgaande jaren tekort kwamen en budgetten met onderliggende contractuele overeenkomsten wel te indexeren. Daarnaast hebben we in de 1e voortgangsrapportage 2023 en de kadernota 2024-2027 al diverse budgetten structureel verhoogd waardoor dit nu niet nodig was, of maar voor een lager percentage. Denk hierbij aan bijdragen aan verbonden partijen, gas- en elektriciteitskosten en budgetten binnen het sociaal domein. Daarnaast hebben we ook diverse kleinere posten niet geïndexeerd omdat hier op basis van de afgelopen drie jaar nog enige ruimte in zat. Denk hierbij bijvoorbeeld aan materieel kosten en een deel van de afdelingsbudgetten. Door het relatief hoge inflatiepercentage heeft dit een relatief hoge impact. De uitkomst is dat een bedrag van € 1.955.000 (structureel) ingezet kan worden voor het dekken van het begrotingstekort.

Na beoordeling van de budgetten verwachten wij op het klein onderhoud van diverse gebouwen, waaronder het gemeentehuis, € 50.000 minder uit te geven. Het budget voor het groot onderhoud blijft ongemoeid. Dit resulteert vanaf 2024 in een structureel voordeel van € 50.000.

De functie van raadsadviseur / adjunct-griffier is momenteel ingeschaald op schaal 11. Het is bij nader inzien efficiënter om deze functies op schaal 10 te hebben. De formatie was 0,89 fte op schaal 11 en wordt 0,89 fte op schaal 10. Dit resulteert vanaf 2024 in een structureel voordeel van € 12.000.

Bij de MJB 2023-2026 en als onderdeel van het collegeprogramma is in het kader van aantrekkelijk werkgeverschap en het binden van nieuwe medewerkers formatie beschikbaar gesteld voor recruiters. Het ging om een structureel bedrag van € 120.000 vanaf 2024, dat gelijk staat aan 1,5 fte. We verwachten nu een koppeling / combinatie te kunnen maken met de persoonlijke begeleiding van medewerkers, waar ook formatie voor beschikbaar is. Het voorstel is de formatie voor recruiting terug te brengen tot 1 fte. Dit levert een structureel voordeel op van € 40.000.

In de kadernota zijn budgetten beschikbaar gesteld voor het ontvlechten van inkoop en het intern fundamenteel anders inrichten van de eigen inkooporganisatie. Voor de voorbereiding en het verwezenlijken van deze overgang is in 2024 en 2025 1 fte strategisch inkoopadvies geraamd. Wij verwachten dat deze formatie niet direct vanaf begin 2024 ingevuld zal zijn. We ramen de helft in 2024 af. Dit levert een eenmalig voordeel op van € 48.000.

In het collegeprogramma 2023-2026 hebben we onder andere opgenomen dat we in 2024 een nota speelplekken op laten stellen. Hierin brengen wij de fysieke speel- en ontmoetingslocaties in kaart. We kijken daarbij in ieder geval naar een goede verdeling tussen en binnen de kernen, de (natuurlijke) inrichting van de speel- of ontmoetingsplek en of iedereen hier kan spelen of verblijven (inclusiviteit). We stellen voor om het budget van € 25.000 hiervoor te verplaatsen van 2024 naar 2025 zodat we de benodigde vooronderzoeken uit kunnen voeren.

Om structurele bestedingsruimte te creëren in de begroting stellen wij voor om voor een aantal investeringen een bestemmingsreserve afschrijvingslasten te vormen ter waarde van in totaal € 2.085.000. Hiermee dekken we de jaarlijkse afschrijvingslasten van de geselecteerde investeringen. Doordat de afschrijvingslasten uit deze investeringen in het verleden als nadeel in de begroting zijn opgenomen, levert deze actie nu een voordeel op. Het betreft de volgende investeringen:
- IHP 2007 Lindenhage/Tamboerijn
- Aanpassing tijdelijke huisvesting Platanenlaan
- Rioolcombi (kolkenzuiger)
- Vervangen werkplekken hardware (2022-2025)
- Vervanging software centrumafsluiting parkeerbeheer
Deze investeringen zijn het meest rendabel, omdat ze allen een relatief snelle afschrijvingstermijn (maximaal tien jaar) hebben. Hiermee bereiken we met een zo beperkt mogelijke aanspraak op de algemene reserve, een zo hoog mogelijke extra structurele ruimte op de kortere termijn. Daarnaast voorkomen we een overvloed aan bestemmingsreserves, waarmee we aansluiten bij het beleid uit de nota reserves en voorzieningen. Per saldo resulteert dit in een financieel voordeel oplopend van € 230.000 in 2024 tot € 426.000 structureel vanaf 2026.